Radzenie sobie ze strachem. - Część 1. (Polski / English)

  English version here.

________________________

                Każdego dnia widzę sytuacje, które angażują inne rodziny i lubię obserwować, jak odnoszą się do siebie. W najczęstszych przypadkach, rzeczy, które widzę, przeszkadzają mi. Widzę dorosłych, którzy biją swoje dzieci, śmieją się z nich, gdy te żyją w stresie i traktują je jak wrogów. Z mojego doświadczenia mogę powiedzieć, że dorośli żyją w stanie wojny ze swoimi dziećmi i można to zaobserwować bliżej po zaledwie kilku minutach. W trakcie tej trwającej wojny, dorośli będą doświadczać niedogodności związane ze strachem dziecka i jedyną rzeczą, jaką chcą zrobić, to pozbycie się problemu. Niektórzy powiedzą, że robią to dla dobra dziecka, ale widzę, że za tym kryje się pogarda i obrzydzenie w kierunku dziecka, które nie zachowuje się tak, jak "powinno". Dorośli są zażenowani, kiedy inni widzą ich dziecko, jako coś niższego niż ekstrawertyk i osobę pozbawioną strachu. Są sfrustrowani z tego typu problemami, bo nie wiedzą, jak pomóc swojemu dziecku. Podzielę się z wami kilkoma świeżymi przykładami i postaram się pokazać, jakie różnice znajdziecie w sposobie, w jakim dane sytuacje doświadcza dorosły, a jak to samo doświadcza dziecko.

1. Pojechaliśmy do parku wodnego z wieloma fajnymi zjeżdżalniami, gdzie ludzie mają dużo zabawy. Zjeżdżalnie te były przeznaczone dla osób powyżej 107cm. Był jeden wyjątek - jeśli dziecko było niższe, rodzic mógł pojechać z nim (niektóre zjeżdżalnie miały swoje pontony, na których mogły siedzieć dwie osoby).

Czekaliśmy na naszą kolej, a przed nami była spora rodzina. Około 10 osób, przede wszystkim dorośli, ale była tam też jedna mała dziewczynka. Wyglądała na mniej wiecej dwa lata, nie więcej, niż dwa i pół. Jakaś kobieta trzymała ją, a później przekazała ją innej kobiecie. Myślę, że drugą była matka. Dziewczynka płakała, wyglądała na wystraszoną, mówiła: "Nie chcę iść!" Kobieta nie wydawała się słuchać, ale był jeden moment, kiedy wraz z dziewczynką podeszła do brzegu i pokazała jej wszystko na dole. Wydawało nam się, że chciała po prostu pokazać jej wszystko i zejść na dół. Niestety, byłam zawiedziona. Mężczyzna, może ojciec, był prawie gotowy, by zjechać na dół i był na jednym z tych pontonów, o których wspomniałam. I wtedy, gdy ratownik powiedział, że mógł już zjechać, kobieta szybko położyła dziewczynkę na jego kolanach! Ona bardzo płakała, powtarzała, jak bardzo nie chciała iść, nie była tylko wystraszona - ona panikowała! Ruszała rękami i nogami, próbując uciec, ale mężczyzna trzymał jąbardzo mocno, kiedy inni popychali ich w dół. Dziewczynka bardzo krzyczała, a większość ludzi śmiała się na głos, kompletnie nie biorąc pod uwagę jej uczuć.

Później zobaczyłam tę dziewczynkę raz jeszcze. Ten sam mężczyzna szedł z przodu, dwie starsze dziewczynki za nim, a później na końcu, całkiem sama, patrząca na ziemię, wyglądająca bardzo smutno - ta sama dwulatka.

2. Byliśmy w miejscu, gdzie wszędzie jest sporo trampolin, więc ludzie mogą skakać przez całe dnie. Jest tam jedna miejscówka, gdzie można skoczyć do dużego pojemnika, jakby basenu, z gąbkami i niektórzy robili tam naprawdę niesamowite rzeczy. Ale jedna dziewczynka, ok. cztery - pięć lat, zawahała się i zrobiła krok do tyłu od brzegu. Jej nastoletnia siostra, opiekunka lub ktoś w tym rodzaju, podbiegła do niej, złapała ją i wrzuciła ją w te gąbki! Dziewczynka płakała i była widocznie zła na jej napastnika i zażądała, by to nie zdarzyło się nigdy więcej. Nastolatka przeprosiła i zgodziła się na to.

3. Byłam na placu zabaw z Alicią, gdzie była też inna rodzina - rodzice i trójka dzieci. Najmłodsza dziewczynka miałapewnie jakieś trzy lata, później chłopiec ok. siedem i drugi chłopiec pomiędzy nimi. Ten plac zabaw ma drążki i dzieci mogą wspinać się na górę i później zjeżdżać na dół tak, jak strażacy robią. Alicia zrobiła to kilka razy i wtedy chłopiec chciał zrobić to samo. Wszedł na górę i spróbował kilka pozycji, by zjechać na dół. Alicia starała się pomóc mu mówiąc, jak ona to zrobiła. Chłopiec zaczął się bać i nie chciał iść w żadnym kierunku. Powiedział, że wolałby zejść inną drogą (ale żadnej innej tam nie ma). Wtedy jego rodzice wstali i podeszli bliżej. Mężczyzna nic nie powiedział, ale od razu złapał nogi chłopca i podniósł je w górę tak, że zawisły w powietrzu. Chłopiec zaczął płakać i mówić mu, by położył jego nogi tam, gdzie były. Trzymał rurę o wiele mocniej, niż wcześniej i mogłam zobaczyć, jak spięty był. Kobieta powtarzała: "zjedź na dół, to jest bezpieczne, pomożemy ci!" Chłopiec powiedział, że nie chciał tego zrobić i raz jeszcze powiedział mężczyźnie, by zostawił jego nogi. Wtedy, ten sam mężczyzna, zaczął powoli ściągać chłopca w dół rury... Ten płakał bardziej, niż wcześniej. Trzymał tę rurę tak mocno, że trudno było mu przekładać ręce, więc nie było mu łatwo zejść na dół. Kiedy w końcu dotarł na ziemię, wciąż płakał, a kobieta... dała mu klapsa! Chłopiec momentalnie przestał płakać. Po tym, podszedłdo niej bliżej i przytulił ją. Ona nie odwzajemniła tego uścisku.

                Niektórzy ludzie mówią: "dzieci muszą zwalczyć strach! (...) Mówią, że nie czegoś nie lubią, bo tego nie znają - to samo jest z próbowaniem nowego jedzenia - nie będą chciały tego zjeść, zanim nie spróbują, a tak poza tym, jak można powiedzieć, że się czegoś boi, jeśli nie wie się, jak się to doświadcza? (...) Jeśli będą zmuszeni do zrobienia czegoś, przyzwyczają się do tego i zobaczą, że to nie jest takie straszne! (...) Jeśli boją się wody, muszą być popychani do niej, by mogli się przyzwyczaić. Jeśli zostawisz to tak, jak jest, nie będą w stanie nawiązać przyjaźni w przyszłości, bo będą się bali wszystkiego! (...) Nie róbcie mięczaków z dzieci! Muszą wiedzieć, na czym polega życie. (...) Boją się różnych rzeczy, bo nie wiedzą, ile zabawy by mieli. (...) Nie myślą racjonalnie, skoczyłyby z mostu, bo nie zdają sobie sprawy, jak wysoko jest i że mogą się zabić. Czasami więc trzeba wkraczać w ich życie, bo wiedzą mniej, niż my." I wiele, wiele więcej.

(Wzięłam te przykłady z internetu.)

                Teraz przedstawię te komentarze moimi słowami, czyli w sposób, w jaki ja to rozumiem...

            Dzieci nie są mądre i nie myślą tak, jak rodzice chcą, by myśleli, bo nie wiedzą nic o życiu i o świecie, który je otacza. Dlatego rolą rodziców jest wkładanie im rzeczy do głowy w taki sposób, w jaki oni je widzą, nie pozwalając dzieciom znaleźć własnej drogi, własnych rozwiązań. Więc w momencie, gdy dziecko jest czymś przerażone, najlepszym wyjściem jest zmuszenie go do zrobienia tego nawet, jeśli dziecko krzyczy, płacze i mówi, jak bardzo nie chce. Jeśli pozwolisz mu się bać, wychowasz mięczaka. Reakcje dzieci spowodowane są tym, że nie wiedzą, co na nich czeka oraz, w oczach rodzica, będzie miało radochę, więc oczywiste jest, że dziecku też się to spodoba. I wtedy przyzwyczai się do tego. Lęki dzieci nie są racjonalne, bo nie mają pojęcia, jak dana rzecz smakuje, więc popchnij je do tego. Na pewno będzie wdzięczne w przyszłości, gdy wyrośnie z tego poprzez bycie zmuszanym do robienia czegoś, czego się boi. Strach, panika, poczucie zdrady i straty zaufania rozwiążą się same i wymażą się z życia dziecka, nigdy więcej nie wracając.

                Przypuszczam, że przeczytaliście przykłady, jakie dałam wyżej. Opowiem Wam jeszcze o trzech, które wpadły mi przed chwilą do głowy.

1. Chłopiec boi się dużych psów; chowa się za nogami rodzica, gdy takowe widzi; nie ma opcji, by pogłaskał psa większego, niż Chihuahua.

Co chłopiec może myśleć i czuć: każdy pies, jakiego widzi, ugryzie go i wtedy chłopiec umrze; wyobraża sobie, że psy patrzą na niego, myśląc "I hate you"; nie wie przecież, czy psy są miłe, czy nie.

Co inni mogą myśleć: pies sąsiada jest bardzo przyjazny i nigdy nikogo nie ugryzł; nie ma się czego bać, dziecko nie jest w żadnym niebezpieczeństwie; to tylko jego wyobraźnia i w sumie to trochę urocze jest to, jak się boi; nie powinien myśleć o najgorszym z możliwych przypadków od razu, a przynajmniej nie dopóki spróbuje.

Czy ty: zamknąłbyś chłopca w pokoju pełnym dużych psób, które wytresowane są, by nie gryźć (ale chłopiec nadal jest przerażony) po to, by "wyrósł" z tego i "przyzwyczaił się" do nich?

2. Mała dziewczynka musi zejść sama po schodach, bez trzymania ręki rodzica (obie ręce ma zajęte); płacze.

Co dziewczynka może myśleć i czuć: boi się; nie może dosięgnąć barierki i wydaje jej się, że schody są za wysokie, a ona jest za mała i może się poważnie zranić albo nawet umrzeć; nie wie, ile czasu potrzebuje, by zejść na dół, więc co, jeśli zmęczy się za bardzo; boi się, że nikt nie będzie na nią czekał i zostanie sama.

Co inni mogą myśleć: to tylko zejście po schodach, czyli jedna z najprostszych rzeczy na świecie; nic złego się jej nie stanie; to tylko histeria bez żadnego powodu; widzi, że jej mama ma obie ręce zajęte, ale tego po prostu nie rozumie, że tym razem nie uzyska pomocy.

Czy ty: próbowałbyś przekonać ją, że zejście po schodach nie jest niebezpieczne, oraz że powinna zignorować jej naturalne uczucia strachu i zrobić coś mimo ich?

3. Chłopiec nie chce iść spać nawet w momencie, gdy jest bardzo zmęczony i jest już późno; płacze i za każdym razem, gdy matka kładzie go do łózka, on wstaje i idzie gdzie indziej.

Co chłopiec może myśleć i czuć: boi się, że gdy zaśnie, przestanie oddychać; nie wie, że człowiek może oddychać w czasie snu, więc robi wszystko, co w jego mocy, by nie zasnąć; boi się, że umrze; nie ma pojęcia, jak działa ludzie ciało; wydaje mu się, że jego mama nie interesuje się tym, czy zastanie go rano żywego, czy nie.

Co inni mogą myśleć: on po prostu nie chce iść spać; woli siedzieć całą noc i się bawić; wymyśla sobie coś; musi iść spać, bo jutro będzie zmęczony!

Czy ty: wyłączyłbyś światło, wyszedłbyś z pokoju, zamknąłbyś drzwi na klucz, zostawiając w środku płaczące i przerażone dziecko po to, by stawiło czoła swojemu lękowi i zobaczyło, że nic złego się nie stanie?

                Weźmy jeszcze dorosłych, zamiast dzieci, czyli osoby, które wiedzą o życiu znacznie więcej... A nadal mają podobne lęki.

1. 25-letnia kobieta nie chce skoczyć do wody ze skał, gdy jej przyjaciele robią to bez żadnego problemu.

Co kobieta może myśleć i czuć: doskonale wie, jak wysoko jest, i że woda jest wystarczająco głęboka; potrafi pływać, ale boi się, że w momencie, gdy po skoku znajdzie się głęboko pod wodą, nie będzie w stanie wypłynąć na powierzchnię i utonie.

Co inni mogą myśleć: inni to robią, więc zastanawiają się, dlaczego ona nie chce; jest spanikowana, co jest nieracjonalne, bo ona potrafi pływać; nie powinna się bać, bo jest głęboko, więc nie złamie sobie kręgosłupa.

Czy ty: zepchnąłbyś ją ze skał po to, by stawiła czoła lękowi i przekonała się, że nic złego się nie dzieje?

2. 32-letnia kobieta boi się kotów i ucieka zawsze, gdy je widzi.

Co kobieta może myśleć i czuć: wyobraża sobie, że koty podrapią ją na śmierć; widzi je, jako bardzo przerażające i niebezpieczne zwierzęta, które chcą ją skrzywdzić; nie chce podejmować tego ryzyka w żaden sposób.

Co inni mogą myśleć: to zabawne i nieracjonalne dla ludzi, których ulubionymi zwierzakami są właśnie koty; są takie urocze; nie ma żadnego powodu, by się ich bać; to dobra rzecz, by robić sobie żarty.

Czy ty: śmiałbyś się z niej w sytuacji, gdy widzi trzy koty i płacze, trzęsą jej się ręce i nie może mówić, by pokazać jej, jak bardzo nieracjonalny jest jej strach?

3. Ojciec trójki dzieci nie chce iść na rolki z nimi.

Co mężczyzna może myśleć i czuć: wyobraża sobie, że się przewróci i ludzie będą się z niego śmiać; boi się upokorzenia i tego, że inni będą później sobie z tego żartować co chwilę; nie wie, co ludzie myślą; nie będzie czuł się komfortowo; pamięta, kiedy upadł na kolana i jego żona nie mogła przestać się śmiać, bo to było "bardzo zabawne".

Co inni mogą myśleć: jest dorosły; robi z igły widły; jest mięczakiem; zachowuje się jak dziecko.

Czy ty: zmusiłbyś go do zrobienia tego i do czucia się niesamowicie zestresowanym, że znów poczuje to, czego nienawidzi, ale żeby zobaczył, że nic złego się nie dzieje?

                Mam nadzieję, że widzicie, jak strach jednej osoby, który wydaje się nieracjonalny i dziwny dla innej, jest całkowicie racjonalny i prawdziwy dla tej z lękiem. Nie mamy dostępu do rzeczywistości innych ludzi. Wyobrażanie sobie, czego doświadczają inni może być kuszące, ale rzadko zgadza się z prawdą. Pierwszym wyzwaniem jest dowiedzenie się, czego doświadcza druga osoba. Mówię "wyzwanie", bo to wymaga pozyskania zaufania drugiej osoby w takim samym stopniu, jak i krótkie pomijanie własnej rzeczywistości, biorąc pod uwagę innych, zamiast narzucać swoje zdanie. Będę mówić o tym więcej w kolejnym poście.
Zapraszam do wyrażania swoich opinii, jak i do podawania innych przykładów, jeśli takowe macie!

Do napisania za dwa tygodnie!

Aga & Nathan